تعهد به عدم تبعیض تحت موافقتنامه عمومی تجارت خدمات

گاتس یکی از موافقتنامه های سازمان جهانی تجارت است که تجارت خدمات را میان اعضای سازمان، قاعده مند کرده است. با تصویب گاتس به عنوان اولین و تنها موافقتنامه چندجانبه ای که تجارت بین المللی خدمات را تحت پوشش قرار می دهد، نقش خدمات در اقتصاد جهانی توسط سازمان جهانی تجارت به رسمیت شناخته شد. تمرکز این پژوهش بر تعهد به عدم تبعیض تحت موافقتنامه عمومی تجارت خدمات (گاتس) است. عدم تبعیض در چارچوب گاتس مشتمل بر دو مولفه است: تعهد دولت کامله الوداد و تعهد رفتار ملی. ماده 2 گاتس با تأکید بر لزوم رفتار در مورد خدمات و عرضه کنندگان خدمات به طوری که از رفتار متخذه در مورد خدمات و عرضه کنندگان خدمات مشابه دیگر کشورها نامطلوبتر نباشد، تعهد به رفتار دولت کامله الوداد را محترم و الزامی می شمارد؛ این رفتار بایستی فوراً و بدون قید و شرط تسری یابد. یک عضو به شرطی می تواند به اقدامی مغایر با دولت کامله الوداد ادامه دهد که چنین اقدامی در ضمیمه مربوط به معافیتهای ماده 2 فهرست شده و با شرایط مقرر در این ضمیمه انطباق داشته باشد. همچنین در مفاد گاتس به برخی معافیت های دیگر نیز تصریح شده است. تعهد رفتار ملی که در ماده 17 مطمح نظر قرار گرفته مقرر می دارد، رفتار متخذه با خدمات و عرضه کنندگان خدمات خارجی نباید از رفتار با خدمات و عرضه کنندگان خدمات داخلی نامطلوبتر باشد. گاتس حاوی دو گونه تعهد است: تعهدات کلی؛ که قابل مذاکره نیستند و در مورد تمام بخش های خدمات و تمام اعضای سازمان اِعمال می شوند، تعهدات خاص؛ که در صورت مذاکره و پذیرش از طرف عضو در مورد او قابل اِعمال می باشد. تعهدات کلیِ قابل اِعمال بر تمام اعضای سازمان جهانی تجارت شامل دولت کامله الوداد و شفافیت است. تعهدات رفتار ملی و دسترسی به بازار از جمله تعهدات خاص هستند که محدودیت های بخش ها و شیوه های عرضه خدمات در مورد آنها در جدول تعهدات خاص درج می شوند؛ این جدول جزء لاینفک گاتس محسوب می شود. معافیت های موجّه اقدامات تبعیض آمیز که در مواد 14 و 14 مکرر قید شده اند در هر دو نوع تعهد اِعمال می شوند. معافیت های رفتار دولت کامله الوداد و رفتار ملی در مواد مختلف گاتس قابل مشاهده است که به طور جداگانه در این مطالعه به آنها پرداخته خواهد شد. با توجه به اینکه کشور ما ایران مسیر الحاق به سازمان جهانی تجارت را طی می کند، به طور مختصر به قوانین ناظر بر خدمات ایران و تطبیق آنها با گاتس پرداخته شده است.